ΤÏίτη και 13 του μήνα σήμεÏα και ο λαός μας συνηθίζει να πιστεÏει σε Îνα σωÏÏŒ Ï€Ïολήψεις, που μεταφÎÏονται από γενιά σε γενιά.
Κατά την ελληνική παÏάδοση η ΤÏίτη θεωÏείται γÏουσοÏζικη καθώς είναι η μÎÏα που Îπεσε η ΚωνσταντινοÏπολη στα χÎÏια των στÏατευμάτων του ΜεχμÎÏ„ Î’'; του ΠοÏθητή (ΤÏίτη 29 ΜαÎου 1453). Έκτοτε γιοÏÏ„ÎÏ‚ και γλÎντια δεν γίνονταν ποτΠΤÏίτη και τα σπιτικά παÏÎμεναν κλειστά για τους επισκÎπτες -ήταν Îνας Ï„Ïόπος για να μη λησμονήσουμε ως Îθνος τη μελανή εκείνη μÎÏα της ελληνικής ιστοÏίας.
Η κακοτυχία της ΠαÏασκευής είναι μια ξενόφεÏτη για τον λαό μας δεισιδαιμονία καθώς δεν ταιÏιάζει με την ελληνική παÏάδοση και ιστοÏία. Î ÏοÎÏχεται πιθανώς από την ημÎÏα εξολόθÏευσης του Τάγματος των Îαϊτών, ΠαÏασκευή 13 ΟκτωβÏίου 1307 (να και το 13!), από τον στÏατό του βασιλιά Φιλίππου της Γαλλίας.
ΕπιπλÎον λÎγεται σε θÏÏλους πως ήταν μÎÏα ΠαÏασκευή όταν η ΕÏα Îδωσε στον Αδάμ τον απαγοÏευμÎνο καÏπό, με αποτÎλεσμα να εκδιωχθοÏν από τον ΠαÏάδεισο, ΠαÏασκευή όταν η μεγάλη πλημμÏÏα της Βίβλου αφάνισε τα μιασματικά όντα της γης και, ενώ η μÎÏα που ο ΧÏιστός σταυÏώθηκε ήταν σίγουÏα η ΠαÏασκευή.
Ο αÏιθμός 13 λογίζεται ως γÏουσοÏζικος από την Ï€Ïώιμη αÏχαιότητα, ο οποίος συνδυάστηκε αÏγότεÏα με τις αποφÏάδες ημÎÏες (ΤÏίτη και ΠαÏασκευή) και γεννήθηκαν σωÏεία Ï€Ïολήψεων που «ταλανίζουν» το νου μας ως σήμεÏα.
Οι σχετικÎÏ‚ με το 13 Ï€Ïολήψεις δημιουÏγήθηκαν με την ανακάλυψη του Î´Ï‰Î´ÎµÎºÎ±Î´Î¹ÎºÎ¿Ï ÏƒÏ…ÏƒÏ„Î®Î¼Î±Ï„Î¿Ï‚, σÏμφωνα με το οποίο το 12 είναι ο Ï„Îλειος αÏιθμός: 12 οι ÏŽÏες της μÎÏας και της νÏχτας, 12 οι μήνες, τα ζώδια, 12 και οι άθλοι του ΗÏακλή! Με την Ï€Ïοσθήκη του αÏÎ¹Î¸Î¼Î¿Ï Â«Îνα» σ' αυτό το ιεÏÏŒ 12 σχηματιζόταν η αÏχή ενός νÎου κÏκλου. Το συμβολικό αυτό άλμα Ï€Ïος το καινοÏÏιο «άγνωστο», που αντιπÏοσώπευε ο αÏιθμός 13, Ï€Ïοκάλεσε ανησυχία στους ανθÏώπους κι Îτσι άÏχισαν να του αποδίδουν ευθÏνες για τα ατυχή συμβάντα. Ο Φίλιππος Î’'; της Μακεδονίας λÎγεται πως Ï€Îθανε από τότε που τοποθÎτησε το άγαλμά του δίπλα σε αυτά των δώδεκα θεών του ΟλÏμπου. ΣÏμφωνα με τις χÏιστιανικÎÏ‚ θεωÏίες στο μυστικό δείπνο παÏίστανται 12 μαθητÎÏ‚ και ο 13ος συνδαιτυμόνας ήταν ο ΙησοÏÏ‚. (Και τον Î™Î·ÏƒÎ¿Ï Î½Î± μετÏοÏσαμε ως Ï€Ïώτο, ο 13ος θα ήταν ο ΙοÏδας..). Το 13ο κεφάλαιο της Αποκάλυψης αναφÎÏεται στο θηÏίο και τον ΑντίχÏιστο, τα δÏο δημιουÏγήματα του Διαβόλου. Ο αÏιθμός 13 φιγουÏάÏει στην πιο κακότυχη κάÏτα των ταÏÏŽ, τον θάνατο.
ΓενικότεÏα, το δεκατÏία θα μποÏοÏσε να θεωÏείται "κακός" αÏιθμός απλά επειδή είναι μία μονάδα πάνω απ' το δώδεκα το οποίο είναι δημοφιλÎÏ‚ σε πολλοÏÏ‚ πολιτισμοÏÏ‚. Όταν μία ομάδα δεκατÏιών αντικειμÎνων διαιÏεθεί στα δÏο, στα Ï„Ïία, στα Ï„ÎσσεÏα ή στα Îξι, πάντα Îνα αντικείμενο πεÏισσεÏει. Το «κακό»!
Ο συνδυασμός του αÏÎ¹Î¸Î¼Î¿Ï 13 με την ημÎÏα ΤÏίτη ήταν αναπόφευκτος για να δημιουÏγήσουν την συγκεκÏιμÎνη αποφÏάδα μÎÏα στην Ελλάδα, άλλωστε καταγÏάφεται Îνα ακόμα ιστοÏικό στοιχείο που ενισχÏει τον συσχετισμό. ΤÏίτη και 13 ΑπÏιλίου 1204 είχε αλωθεί η Ï€ÏωτεÏουσα του Î¼ÎµÏƒÎ±Î¹Ï‰Î½Î¹ÎºÎ¿Ï ÎµÎ»Î»Î·Î½Î¹ÏƒÎ¼Î¿Ï, ΚωνσταντινοÏπολη, απ'; τους ΣταυÏοφόÏους και δεν μπόÏεσε να συνÎλθει οÏιστικά απ'; το Ï„ÎταÏτο χτÏπημα της Δ'; σταυÏοφοÏίας.
Φυσικά, οι δεισιδαιμονίες δεν επηÏεάζουν όλους τους ανθÏώπους καθώς Îχουν να κάνουν με την αντίληψη τους, την σχÎση τους με το εξωπÏαγματικό και κυÏίως την παιδεία του καθενός.
Ας χαÏοÏμε λοιπόν τη σημεÏινή μÎÏα όπως οφείλουμε να κάνουμε κάθε μÎÏα που ζοÏμε, χωÏίς Ï€Ïοκαταλήψεις και επηÏεασμοÏÏ‚.
Οι 10 γνωστότεÏες από αυτÎÏ‚ είναι:
- Αν δεις μαÏÏη γάτα στο δÏόμο, είναι γÏουσουζιά
- Αν Îνα σκÏλος σε ακολουθήσει μÎχÏι το σπίτι σου, θα Îχεις καλή Ï„Ïχη
- Αν βÏεις στο δÏόμο χÏήματα, θα κεÏδίσεις χÏήματα στη δουλειά σου
- Όταν Îνα παιδί βγάζει δόντια, θα Ï€ÏÎπει να τα πετάξει στα κεÏαμίδια, ώστε τα νÎα δόντια να είναι γεÏά
- Το Ï€Îταλο αλόγου φÎÏνει οικονομική ανάταση
- Αν σπάσεις καθÏÎφτη, θα Îχεις 7 χÏόνια γÏουσουζιά
- Όταν δεις αστÎÏι να Ï€Îφτει από τον ουÏανό, η ευχή που θα κάνεις θα γίνει Ï€Ïαγματικότητα
- Ο ιστός αÏάχνης στις γωνίες του σπιτιοÏ, αλλά και το σκόÏδο, φÎÏνει καλή Ï„Ïχη
- Είναι γÏουσουζιά να πεÏνάς κάτω από σκάλα ή να αφήνεις τα παποÏτσια σου ανάποδα
- Για να στεÏιώσει το σπίτι που χτίζεις, Ï€ÏÎπει να σφαχτεί Îνας κόκοÏας στα θεμÎλια
- Όταν αφήνεις τις ντουλάπες του ÏƒÏ€Î¹Ï„Î¹Î¿Ï Î±Î½Î¿Î¹Ï‡Ï„ÎÏ‚, ευνοείς τις κακÎÏ‚ γλώσσες
Όλες αυτÎÏ‚ οι Ï€Ïολήψεις είναι μόνο οÏισμÎνες από τις εκατοντάδες που πεÏιλαμβάνονται στη λαογÏαφία μας.
Πολλοί τις πιστεÏουν, ενώ άλλοι τις χλευάζουν.
ÎŒ,τι και να είναι, πάντως, δεν παÏουν να αποτελοÏν αναπόσπαστο μÎÏος της πολιτιστικής μας παÏάδοσης, που δεν θα Ï€ÏÎπει να χαθοÏν αφοÏ, άσχετα αν τις πιστεÏουμε ή αν μοιάζουν αφελείς, με αυτÎÏ‚ μεγαλώσαμε και δεν θα ήταν παÏάλογο να τις μεταδώσουμε και στα παιδιά μας!
Εδώ και πάÏα πολλοÏÏ‚ αιώνες η ΠαÏασκευή και 13, είναι η μÎÏα συνιφασμÎνη με τους χειÏότεÏους αστικοÏÏ‚ μÏθους και τη δεισιδαιμονία, ειδικότεÏα στις αγγλοσαξωνικÎÏ‚ χώÏες, τις ισπανόφωνες και τη ΓεÏμανία. Σε αυτÎÏ‚ τις χώÏες ακόμα και σήμεÏα πολλά κτίÏια και ξενοδοχεία δεν διαθÎτουν 13ο ÏŒÏοφο και πολλοί δÏόμοι δεν Îχουν τον αÏιθμό 13.
Οι Ïίζες της δεισιδαιμονίας ανιχνεÏονται στη Βίβλο και τον ευÏωπαϊκό Μεσαίωνα. Στη ΔÏση μάλιστα υπάÏχει και ΠαÏασκεβιδεκατÏιαφοβία (Paraskevidekatriphobia) καθώς και η Ï„Ïισκαιδεκαφόβια (triskaidekaphobia), δηλαδή φοβία ενός ανθÏώπου για την συγκεκÏιμÎνη ημÎÏα.
Οι δοξασίες
ΔÏο είναι οι βασικÎÏ‚ δοξασίες που εκφÏάζουν υποστήÏιξη στν μÏθο της ΠαÏασκευής και 13. ΑÏχικά στη Βίβλο, βλÎπουμε το δεκατÏία να εμφανίζεται στο Μυστικό Δείπνο καθώς αντιστοιχεί στον αÏιθμό των ατόμων που συμμετείχαν σε αυτόν. Εξάλλου, ΠαÏασκευή ήταν η μÎÏα που σταυÏώθηκε ο ΧÏιστός.
Εν τω μεταξÏ, πολλοί θεωÏοÏν πως ο μÏθος γεννήθηκε με την απόφαση του Πάπα να εκδώσει διάταγμα για τη σÏλληψη και θανάτωση των ναϊτών ιπποτών. Το διάταγμα εκδόθηκε σε συνεννόηση με τον βασιλιά της Γαλλίας Φίλιππου του Δ΄, ΠαÏασκευή 13 ΟκτωβÏίου 1307.
Στη φιλολογία των μÏθων της ΠαÏασκευής και 13 συμπεÏιλαμβάνονται και τα εξήςΗ αποστολή της NASA, Απόλλων 13 με Ï€ÏοοÏισμό το ΦεγγάÏι, εκτοξεÏθηκε στις 13:13, ενώ μετά από τα σοβαÏά Ï€Ïοβλήματα που παÏουσιάστηκαν, η αποστολή διακόπηκε στις 13 ΑπÏιλίου. ΠαÏασκευή επίσης, ήταν η καθιεÏωμÎνη εκτÎλεση κÏατουμÎνων στην αÏχαία Ρώμη. Όταν το όνομα ενός ατόμου Îχει δεκατÏία γÏάμματα θεωÏείται ότι Îχει την Ï„Ïχη του διαβόλου (Jack the Ripper, Charles Manson, κτλ.).
«ΠÏοσοχή» συνιστοÏν οι επιστήμονες
ΕπιπλÎον, Î’Ïετανοί επιστήμονες Ï€Ïαγματοποίησαν ÎÏευνα με τίτλο: «Πόσο κακή για την υγεία σου, είναι η ΠαÏασκευή και 13;». Η ÎÏευνα δημοσιεÏθηκε το 1993 στο επιστημονικό πεÏιοδικό Medical Journal και είχε ως στόχο ν' αποτυπώσει τη σχÎση Î¼ÎµÏ„Î±Î¾Ï Ï„Î·Ï‚ υγείας, της συμπεÏιφοÏάς και της δεισιδαιμονίας αναφοÏικά με την ΠαÏασκευή και 13 στο ΗνωμÎνο Βασίλειο. Οι εÏευνητÎÏ‚ συνÎκÏιναν τα ποσοστά των ατυχημάτων με αυτοκίνητο σε δÏο διαφοÏετικÎÏ‚ ημÎÏες - ΠαÏασκευή 6 του μηνός και ΠαÏασκευή και 13 - σε μία πεÏίοδο μεÏικών χÏόνων.
Η διαπίστωση των επιστημόνων ήταν πως την ημÎÏα εκείνη, μειώνονταν ο αÏιθμός των ατόμων, που επÎλεγαν το αυτοκίνητο για τις μετακινήσεις τους, ωστόσο, ο αÏιθμός των εισαγωγών στα νοσοκομεία εξαιτίας αυτοκινητιστικών δυστυχημάτων, ήταν σαφώς μεγαλÏτεÏος.
ΣÏμπεÏασμα της επιστημονικής ομάδας ήταν: «Η ΠαÏασκευή και 13 είναι μία άτυχη μÎÏα για οÏισμÎνου. Ο κίνδυνος εισαγωγής στο νοσοκομείο ως αποτÎλεσμα Î±Ï…Ï„Î¿ÎºÎ¹Î½Î·Ï„Î¹ÏƒÏ„Î¹ÎºÎ¿Ï Î´Ï…ÏƒÏ„Ï…Ï‡Î®Î¼Î±Ï„Î¿Ï‚ θα μποÏοÏσε να είναι αυξημÎνος Îως και 52%. ΣυνιστοÏμε να μείνετε στο σπίτι».
-