Η ελληνική γλώσσα στο διάβα του χρόνου: Οι αρχαίες ελληνικές διάλεκτοι (Μέρος Α') Ημερομηνία:
17/10/2023, 10:00 - Εμφανίσεις: 175
Στα άρθρα που ακολουθούν θα εντρυφήσουμε στις ελληνικές διαλέκτους της 1ης προχριστιανικής χιλιετίας, θα εξετάσουμε το διαλεκτικό μωσαϊκό τής εν λόγω ιστορικής περιόδου.
Ο κύκλος ζωής των διαλέκτων αυτών άνοιξε με τη «γραμματειακή» γλώσσα των ομηρικών επών –το ιδιόμορφο αυτό αμάλγαμα ιωνικών και αιολικών κατά βάση διαλεκτικών χαρακτηριστικών– και έκλεισε με την επικράτηση της ελληνιστικής κοινής, που –θυμίζουμε– αποτέλεσε τη γέφυρα διαμέσου της οποίας η ελληνική γλώσσα ήλθε σε επαφή με το χριστιανισμό και συμπορεύτηκε με τη λατινική γλώσσα.
Κατ’ αρχάς, επιβάλλεται να επισημάνουμε την έντονη διαλεκτική διαφοροποίηση που παρουσιάζει η ελληνική γλώσσα από τους Προκλασικούς Χρόνους έως την Ελληνιστική Εποχή.
Η εν λόγω διαλεκτική διάσπαση, η παντελής απουσία μιας κοινής γλώσσας, καθίσταται εμφανής από τις διαθέσιμες επιγραφικές μαρτυρίες, αρχής γενομένης από τα παλαιότερα γνωστά ελληνικά κείμενα σε αλφαβητική γραφή, που ανάγονται στον 8ο αιώνα π.Χ.
Έτσι, για την καταγραφή οποιουδήποτε κειμένου –δημόσιου, ιδιωτικού ή διακρατικού χαρακτήρα– χρησιμοποιούνταν η τοπική διάλεκτος μιας πόλης, ακόμα κι αν το κείμενο αυτό επρόκειτο να τοποθετηθεί σε πόλη που οι κάτοικοί της μιλούσαν μιαν άλλη διάλεκτο.
Σε περιπτώσεις παραπομπής διακρατικών διαφορών ή εκκρεμοτήτων στη διαιτησία, το κείμενο καταγραφόταν στη διάλεκτο της πόλης που καλούνταν να διαιτητεύσει.
Στις αναθηματικές επιγραφές, η διάλεκτος του αναθέτη θα μπορούσε να ήταν άλλη από εκείνη που χρησιμοποιούσε ο –διαφορετικής καταγωγής– καλλιτέχνης στην υπογραφή του, ενώ στις επιτύμβιες στήλες συναντάται η διάλεκτος του συντάκτη του κειμένου, και όχι εκείνη του νεκρού.
Ο διαλεκτικός αυτός κατακερματισμός πρέπει να ήταν ακόμα πιο αισθητός στον προφορικό λόγο, στη διά ζώσης επικοινωνία, όπως υποδηλώνει και το κείμενο του Ηροδότου (1.142.3 & 1.142.4) που αναφέρεται στην ιωνική διάλεκτο.
Σε αυτό γίνεται λόγος για τέσσερα διαφορετικά ιδιώματα στο εσωτερικό της ιωνικής διαλέκτου, διάκριση που δεν υποστηρίζεται από τα υπάρχοντα επιγραφικά δε...