Η ελληνική γλώσσα στο διάβα του χρόνου: Το ειδικό λεξιλόγιο της δουλείας (Μέρος Β')

Η παλαιότερη γλωσσική μαρτυρία στο υπό εξέταση ζήτημα ανάγεται στους Μυκηναϊκούς Χρόνους (Ύστερη Εποχή του Χαλκού, β’ μισό της 2ης χιλιετίας π.Χ.).

Στη συλλαβική (προαλφαβητική) γραφή που χρησιμοποιήθηκε τότε στα ανάκτορα της ηπειρωτικής Ελλάδας αλλά και στην Κρήτη, στη λεγόμενη Γραμμική Β, απαντούν οι λέξεις do–e–ro (*δόελος), do–e–ra (*δόελα), που κατά τους Αρχαϊκούς Χρόνους εξελίχθηκαν σε δούλος/δούλη.

Εν τω μεταξύ, η ακριβής έννοια των μυκηναϊκών αυτών τύπων –το κατά πόσο δήλωναν ένα καθεστώς δουλείας ανάλογο με εκείνο κατοπινών εποχών– δεν είναι απόλυτα σαφής.

Κατά τα φαινόμενα, προσδιόριζαν άτομα που αποτελούσαν ιδιοκτησία άλλων, ήταν δε στην πλειονότητά τους γυναίκες.

Κάποιες από αυτές τελούσαν μάλλον σε καθεστώς αιχμαλωσίας, ενώ λιγοστές εργάζονταν επ’ αμοιβή.

Αιώνες αργότερα, στο λεξιλόγιο του Ομήρου (με σχετική σιγουριά, τον 8ο αιώνα π.Χ.), ο όρος που χρησιμοποιείται κατά κανόνα ώστε να δηλωθεί ο στερημένος ελευθεριών άνθρωπος είναι δμως (-ωός)/δμωή.

Οι λέξεις αυτές από ετυμολογικής απόψεως συνδέονται από τους μελετητές είτε με το ρήμα δαμάω (ημερώνω, τιθασεύω, υποτάσσω, υποβάλλω υπό ζυγόν) είτε με τη ρίζα *domu–, η οποία ενυπάρχει στο λατινικό domus (δόμος, οίκος, οικία) και σε συγγενικές λέξεις άλλων γλωσσών.

Οι λέξεις θεράπων και αμφίπολος δηλώνουν συνήθως στο ομηρικό λεξιλόγιο τον υπηρέτη ή τον ακόλουθο που προσφέρει ελευθέρως και αξιοπρεπώς τις υπηρεσίες του.

Θεράπων ονομαζόταν, επίσης, ο κατωτέρας τάξεως σύντροφος εν όπλοις ή συμπολεμιστής (παραδείγματος χάριν, ο Πάτροκλος ήταν θεράπων του Αχιλλέως).

Εξάλλου, η λέξη οικεύς (παράγωγο του ρήματος οικέω, κατοικώ, διαμένω), σπάνια στο λεξιλόγιο του Ομήρου, σημαίνει τον άνθρωπο του σπιτιού, τον ένοικο, «τον εν τη οικία διαμένοντα», ο οποίος θα μπορούσε να είναι είτε δούλος είτε ελεύθερος.

Σπανιότατες είναι, τέλος, στον Όμηρο οι λέξεις δούλη (μόνο στο θηλυκό γένος) και ανδράπους (ανδράποδον, δούλος, σκλάβος), ενώ ο όρος γυναίκες συχνά δηλώνει τις δούλες, τις σκλάβες.googletag.cmd.push(function() { googleta...

Πηγή/Περισσότερα: in.gr

Μείνετε σε επαφή μαζί μας:

Κάντε like κι ακολουθήστε τη σελίδα μας στο Facebook

Στο Twitter: Follow