Η ελληνική γλώσσα στο διάβα του χρόνου: Περί Ελλήνων και βαρβάρων (Μέρος Β') Ημερομηνία:
6/6/2023, 11:12 - Εμφανίσεις: 182
Όπως αναφέραμε και στο προηγούμενο άρθρο μας, ήδη από τους Αρχαϊκούς Χρόνους, έτι δε μάλλον στην Κλασική Εποχή έπειτα από την έναρξη των Περσικών Πολέμων, οι Έλληνες υιοθέτησαν μια εντελώς εχθρική στάση απέναντι στους ξένους, τους υποτιμητικά αποκαλούμενους βαρβάρους.
Η αρνητική αυτή αντιμετώπιση ήταν απόρροια των ουσιωδών διαφορών που παρευρίσκονταν αναφορικά με την καταγωγή, τις έμφυτες ιδιότητες («φύσις»), τα ήθη και τα έθιμα, τη γλώσσα, την πολιτική, τη σκέψη και νοοτροπία («διάνοια»).
Τις πλέον ακραίες θέσεις έναντι των βαρβάρων υποστήριζαν οι Σπαρτιάτες, οι οποίοι δεν έκαναν καν διάκριση ανάμεσα σε ξένους (ξένους ελληνικής καταγωγής) και βαρβάρους (ουχί Έλληνες), όπως οι υπόλοιποι Έλληνες.
Για εκείνους όλοι ανεξαιρέτως οι μη Σπαρτιάτες ήταν το ίδιο, και όλοι τους απειλούνταν στην πραγματικότητα με ξενηλασία (εκδίωξη των ξένων από τη Σπάρτη προς αποτροπήν ανεπιθύμητων συναναστροφών).
Μέχρι και στους Πέρσες του Αισχύλου, το ιστορικό δράμα που αποτελεί σημείο αναφοράς εξαιτίας του ιδιαίτερου τρόπου με τον οποίον ο ποιητής προσεγγίζει την περσική πανωλεθρία στη Σαλαμίνα –με ανθρώπινη κατανόηση, χωρίς το ελάχιστο ίχνος στενόκαρδου μίσους–, το αρνητικό βαρβαρικό στερεότυπο δεν απουσιάζει.
Μολονότι είναι σαφές ότι δεν εκκινεί από μια εθνοκεντρική ή εθνικιστική αφετηρία, ο Αισχύλος περιγράφει τους ηττημένους εχθρούς ως μαλθακούς, δειλούς και στερούμενους γενναιοφροσύνης.
Τα χαρακτηριστικά αυτά συναρτώνται κατά τον ποιητή με το απολυταρχικό περσικό πολίτευμα, την τυραννία του Ξέρξη, η οποία αντιπαραβάλλεται προς το αθηναϊκό πολίτευμα, την αθηναϊκή δημοκρατία.
Ίδια είναι και η οπτική του Ηροδότου όσον αφορά τον ανατολικό σατραπισμό, αλλά εκείνος αφενός μεν είναι πολύ πιο επιεικής στην άποψη που εκφέρει για την πολεμική ικανότητα των Περσών, αφετέρου δε θεωρεί ότι μερικοί πέρσες βασιλείς είχαν καταφέρει να αποκτήσουν κάποια σοφία.
Πολύ πιο αυστηρός κριτής των βαρβάρων υπήρξε ο Θουκυδίδης, και δεν αποκλείεται αυτό να σχετίζεται κατά βάθος με το γεγονός ότι ο πατέρας του, ο Όλορος, είχε θρακ...