Η ελληνική γλώσσα στο διάβα του χρόνου: Προφορικός λόγος και γραφή στους Κλασικούς Χρόνους (Μέρος Ε') Ημερομηνία:
25/7/2023, 11:28 - Εμφανίσεις: 171
Όσα αναφέραμε στο τελευταίο άρθρο μας αναφορικά με την εκμάθηση της ποίησης, τη μουσική παιδεία, το χορό και τα συμπόσια είναι ευνόητο ότι αφορούσαν την αφρόκρεμα της Αθήνας των Κλασικών Χρόνων, τους κύκλους δηλαδή των αριστοκρατών και των φιλοσόφων, και όχι τον απλό αθηναίο πολίτη.
Τούτου δοθέντος, τίθεται ένα εύλογο ερώτημα: ποια ήταν η θέση που κατείχαν στο σώμα της αθηναϊκής κοινωνίας οι φτωχότεροι των ελεύθερων πολιτών –κατεξοχήν οι θήτες–, εκείνοι που ήταν αγράμματοι ή μόλις και μετά βίας μπορούσαν να διαβάσουν ή να γράψουν; Ήταν σχετικά καλή η κοινωνική τους ενσωμάτωση ή μήπως ήταν κατ’ ουσίαν αποκλεισμένοι εξαιτίας της αγραμματοσύνης τους; Εξ όσων γνωρίζουμε, ο αγράμματος Αθηναίος δεν ήταν ούτως ή άλλως αποκλεισμένος από τον πολιτικοκοινωνικό βίο της αθηναϊκής δημοκρατίας, αλλά είχε μέχρις ενός σημείου ενεργό συμμετοχή στα κοινά.
Ως αθηναίος πολίτης είχε, κατ’ αρχάς, τη δυνατότητα να παρευρίσκεται στις συζητήσεις της Εκκλησίας του Δήμου, να συμμετέχει ενίοτε στη σύγκρουση απόψεων εκφράζοντας δημοσίως τη γνώμη του, ακόμα και αν δεν ήξερε να γράφει, ακόμα και αν δεν μπορούσε να διαβάζει ευχερώς.
Τα πολιτικά κουτσομπολιά, οι ανυπόστατες φήμες και τα κακόβουλα σχόλια της αγοράς ήταν το –άφθονο και προσιτό σε εκείνον– υλικό που του επέτρεπε να σχηματίζει τη δική του άποψη για τα δημόσια πράγματα.
Ακόμα, ο αγράμματος Αθηναίος μπορούσε να πηγαίνει στο θέατρο και να παρακολουθεί μαζί με όλους τους υπόλοιπους πολίτες τις κάθε λογής παραστάσεις (δραματικές, μουσικές και ποιητικές).
Κατά συνέπεια, μπορούμε να παρατηρήσουμε ότι στην κλασική Αθήνα –κι αυτό ήταν κάτι που σαφώς δυσαρεστούσε τον Πλάτωνα– το πλήθος μπορούσε και να ακούει και –το κυριότερο– να κρίνει όσα συνέβαιναν στην Εκκλησία του Δήμου, στο δικαστήριο ή και στο θέατρο.
Με άλλα λόγια, η πίεση που μπορούσαν να ασκήσουν τα λαϊκά στρώματα κάθε άλλο παρά αμελητέα ήταν σε μια κοινωνία όπου η δημόσια παρουσίαση, η πρόσωπο με πρόσωπο συνομιλία και σύγκρουση, ήταν εξέχουσας σημασίας για τις πολιτικές δραστη...